دیوان عدالت اداری

محاکم اختصاصی شبه قضایی خارج از دادگستری

محاکم اختصاصی شبه قضایی

محاکم اختصاصی شبه قضایی

محاکم اختصاصی شبه قضایی کارکردی مشابه محاکم قضایی داشته و به نوعی دادرسی اداری اختصاصی را برعهده دارند.

محاکم اختصاصی شبه قضایی

کمیسیون‌ها و مراجع اداری هستند که طبق قانون در سازمان‌ها و دستگاه‌های اداری تشکیل می‌شوند

و به برخی دعاوی و شکایات اداری رسیدگی می‌کنند؛ (مانند هیات‌های حل اختلاف مالیاتی).

این دسته از مراجع، عموما به‌عنوان واحدهای مرتبط با واحدهای دولتی و سازمان‌های حرفه‌ای با صلاحیت ترافعی تشکیل می‌شوند

و صلاحیت آن‌ها منحصرا رسیدگی و تصمیم‌گیری در مورد اختلافات و شکایات و دعاوی از قبیل:

استخدامی، مالی، ارضی و ساختمانی میان سازمان‌های عمومی ‌و دولتی و حرفه‌ای با اشخاص خصوصی است

که معمولا در اجرای قوانین خاصی که توسعه اجتماعی و اقتصادی و تامین نیازهای افراد است،

پیش می‌آید؛ در نتیجه، حکم آن‌ها جنبه قضایی ندارد و تصمیمی اداری محسوب می‌شود.

رزرو وقت مشاوره

محاکم اختصاصی در قوانین

این مراجع ممکن است در هر قانون خاص و تحت هر عنوانی اعم از هیات یا کمیسیون یا غیره برای رسیدگی به اعتراضات اشخاص پیش‌بینی شده باشد.

و در واقع ادبیات واحدی در هنگام تدوین قواعد قانونی توسط قانونگذار برای نامگذاری این مراجع مورد استفاده قرار نگرفته است.

مثلا در قانون مدنی به جای عبارت محاکم اداری، “مراجع غیردادگستری” به‌کار برده شده

و ماده ۱۹۷ قانون آیین دادرسی مدنی از عنوان مراجع غیر‌دادگستری استفاده کرده است

یا اینکه ماده ۱۰۳ قانون مالیات‌های مستقیم از اصطلاح «مراجع اختصاصی غیرقضایی» نام برده است.

هدف تشکیل محاکم اختصاصی شبه قضایی

با توجه به اصل قضازدایی و کیفرزدایی و کاهش بار پرونده های ورودی به قوه قضاییه

و نیاز به حل موضوعات تخصصی و فنی و غیر حقوقی،

هدف تشکیل محاکم اختصاصی شبه قضایی مشخص می گردد.

فلذا موضوعات فنی تخصصی که در صلاحیت این مراجع است

و همچنین ضرورت رسیدگی سریع به این نوع دعاوی و اختلافات (که معمولا مدت زمان محدودی برای رسیدگی آن‌ها پیش بینی شده است)

در زمره دلایل و فلسفه ایجاد محاکم شبه قضایی ذکر شده است.

آشنایی با محاکم اختصاصی شبه قضایی

این مراجع اداری از آن جهت محاکم اختصاصی شبه قضایی نامیده شده‌اند که از یک طرف قضایی نیستند

چون جزء قوه قضائیه محسوب نمی‌‌شوند و معمولا زیرمجموعه قوه مجریه هستند

و افرادی که در آن رأی می‌دهند قاضی نیستند؛

اگر هم قاضی در آن‌ها وجود دارد رای اکثریت ملاک است

و از طرف دیگر این‌گونه نهادها آرایی صادر می‌کنند که اثر مراجع شبه قضایی دارد و درباره حقوق و تکالیف افراد لازم‌الاجرا است.

وصف محاکم اختصاصی شبه قضایی به جهت کارکرد نزدیکی است که این گونه مراجع چه از لحاظ ساختار

و چه از لحاظ رسیدگی به دادگاه‌های دادگستری دارند.

نام این محاکم اختصاصی شبه قضایی؛ دادگاه، دیوان، محکمه و عناوین مشابه نیست،

بلکه با عنوان‌های سازمان، هیات، کمیسیون‌های حل اختلاف و… به وجود آمده‌اند.

شکایت از تصمیمات و آرای محاکم شبه قضایی

اختیارات محاکم اختصاصی شبه قضایی گسترده و قابل توجه است وتصمیمی که درباره افراد صادر می‌کنند در حقوق آن‌ها موثر است،

قانون‌گذار برای تضمین رعایت حق و عدالت، مکانیزم اعتراض و تجدید نظر از آرای این دسته از مراجع را فراهم کرده است

بند ۲ ماده ۱۳ قانون دیوان عدالت اداری در این‌باره مقرر می‌دارد:

«رسیدگی به اعتراضات و شکایات از آراء و تصمیمات قطعی دادگاه‌های اداری، هیات‌های بازرسی و کمیسیون‌هایی مانند:

کمیسیون‌های مالیاتی،

شورای کارگاه،

هیات حل اختلاف کارگر و کارفرما،

کمیسیون موضوع ماده ۱۰۰ قانون شهرداری‌ها،

کمیسیون موضوع ماده ۵۶ قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و منابع طبیعی و اصلاحات بعدی آن

منحصرا از حیث نقض قوانین و مقررات یا مخالفت با آن‌ها.

برای مثال

۱-هیات‌های حل اختلاف مالیاتی در خصوص بدهی مالیاتی مودیان مالیاتی و کمیسیون‌های حل اختلاف گمرکی درباره حقوق و عوارض گمرکی تصمیماتی می‌گیرند

۲-کمیسیون ماده ۱۰۰ قانون شهرداری و یا برخی کمیسیون‌های شهرداری درباره ارزش املاک موردنیاز که سازمان‌های عمومی باید تملک کنند، تصمیماتی می‌گیرند

این قبیل تصمیمات در حقوق افراد موثر است. رسیدگی دیوان عدالت اداری نسبت به آرای قطعی این مراجع،

تنها از جنبه شکلی و بنابر رعایت نظم حاکم و اصول دادرسی است

و دیوان عدالت اداری، رسیدگی ماهوی نمی‌کند.

نوشته های مشابه

2 دیدگاه در “محاکم اختصاصی شبه قضایی خارج از دادگستری

امکان ارسال نظر وجود ندارد.