الزام به تمکین
عدم تمکین زن موجب نشوز و نشوز موجب عدم استحقاق زوجه به دریافت تفقه می باشد
ماده ۱۱۰۵ قانون مدنی «در روابط زوجین ریاست خانواده از خصائص شوهر است»
ماده ۱۱۱۴ قانون مدنی «زن باید در منزلی که شوهر تعیین می کند سکنی نماید مگر آنکه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد»
تمکین خاص
به معنی بر قراری رابطه خاص جنسی و زناشویی متعارف است. و ناظر به اطاعت پذیری زن از مرد در مسائل جنسی به طور متعارف است. که در واقع تمکین جنسی است.
دادخواست الزام به تمکین
زوج یا وکیل او در موارد عدم تمکین زوجه بایستی با دادن دادخواست الزام به تمکین از طریق ثبت در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی در دادگاه خانواده محل اقامت زوجه اقامه دعوی تمکین کند.
بهتر است قبل از تقدیم دادخواست، اظهارنامه ای مبنی بر لزوم تمکین و بازگشت زوجه به منزل از طرف شوهر برای زن فرستاده شود.
رویه دادگاه ها خانواده تهران
چنین است که زوج بایستی ثابت نماید که عقد مقدمات تمکین مثل تهیه مسکن متناسب زوجه و اثاث البیت را تهیه کرده است.
روند پیگیری پرونده الزام به تمکین
پرونده الزام به تمکین دو مرحله ای است یعنی هر کدام از زوجین که رای دادگاه بدوی به ضرر او باشد می تواند در فرجه ۲۰ روزه پس از ابلاغ رای، نسبت به اعتراض و تجدید نظر خواهی از طریق ثبت در دفتر خدمات الکترونیک قضایی اقدام نماید.
اجرائیه حکم الزام به تمکین پس از قطعیت حکم و صدور رای به نفع شوهر، به تقاضای او از دادگاه بدوی درخواست شود.
تذکر
باید توجه شود که با اعمال زور و قوه قاهره زنی را که محکوم به تمکین شده به خانه شوهر نمی آورند.
فقط اگر زوجه رای دادگاه را اجرا نکند و تمکین از شوهر نکند ناشزه محسوب می شود و زوج می تواند از مزایای آن استفاده کند.
ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی «هرگاه زن بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند مستحق نفقه نخواهد بود»
الزام به تمکین در دوران عقد
در قانون برای زوجه باکره حقی در نظر گرفته شده است که به آن حق حبس می گویند.
به این معنا که زوجه باکره در مقام دفاع از دادخواست الزام به تمکین زوج، به دادگاه اعلام می کند که می خواهد از حق حبس خود استفاده کند و تا تمام مهریه به او پرداخت نشده است تمکین نمی کند.
در این خصوص قاضی رسیدگی کننده مجبور است که مرد دادخواست الزام به تمکین زوج را رد کند.
تذکر:
اگر زوجه از زوج تمکین عام کرده باشد حتی اگر باکره باشد نمی تواند به حق حبس خود استناد نماید.
مستند رویه قضایی دادگاه های خانواده در این خصوص استنباط از رای وحدت رویه ۷۱۸ مورخ ۱۳۹۰/۰۲/۱۳ هیات عمومی دیوان عالی کشور می باشد
موارد موجه بودن عدم تمکین زوجه
۱- زن در دوره عادت ماهانه یا دوره نفاس باشد می تواند از رابطه زناشویی با شوهر امتناع کند
۲- مرد دچار امراض مقاربتی شده که بر طبق ماده ۱۱۲۷ قانون مدنی زن می تواند از تمکین خاص امتناع کند
ماده ۱۱۲۷ قانون مدنی «هر گاه شوهر بعد از عقد مبتلا به یکی از امراض مقاربتی گردد زن حق خواهد داشت
که از نزدیکی با او امتناع نماید و امتناع مزبور مانع حق نفقه نخواهد بود»
۳-استناد به حق حبس برای زوجه باکره به شرطی که تمکین عام نکرده باشد
۴-زن ثابت کند که بودن او در منزل شوهر موجب خوف ضرر بدنی، مالی و یا شرافتی برای زوجه است
ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی «اگربودن زن با شوهر در یک منزل متضمن خوف ضرر بدنی یا مالی یا شرافتی برای زن باشد زن می تواند مسکن علیحده اختیار کند و در صورت ثبوت مظنه ضرر مزبور محکمه حکم بازگشت به منزل شوهر نخواهد داد و مادام که زن در بازگشتن به منزل مزبور معذور است نفقه برعهده شوهر خواهدبود».
بار اثبات در دادخواست عدم تمکین از جانب زوج
آنچه از مواد قانون مدنی مربوط به خانواده استنباط می شود این است که تمکین شرط استحقاق نفقه نیست بلکه نشوز مانع از آن است.
در دادخواست عدم تمکین که از جانب زوج مطرح می گردد، زوج باید اثبات نماید که زن تکالیف و وظایف مشمول عنوان تمکین عام و خاص را انجام نمی دهد. اثبات عدم تمکین زوجه و ناشزه بودن زن بر عهده زوج می باشد.
آثار عدم تمکین زوجه
۱ – تعلق نگرفتن نفقه به زن ناشزه – به زنی که تمکین نمی کند ناشزه گفته می شود.
۲ – امکان تجویز ازدواج مجدد برای مرد.
۳ – از بین رفتن شرط تنصیف دارایی در دادخواست طلاق از طرف مرد.
۴ – پیچیده تر شدن طلاق یک طرفه زوجه با فرض محکومیت در دعوی الزام به تمکین زوجه.
رابطه دادخواست عدم تمکین زوجه با حق حبس زوجه بر طبق ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی زوجه می تواند تا وقتی که کل مهریه به او پرداخت نشده است از تمکین شوهر خودداری کند. بنابراین اگر شوهر دادخواست الزام به تمکین به طرفیت همسر تقدیم دادگاه کند و زوجه در مقام دفاع به حق حبس استناد نماید دعوی زوج تا پایان پرداخت مهریه از سوی دادگاه رد می شود.
تذکر:
اگر دادخواست تقسیط مهریه از سوی زوج به دادگاه داده شود مهریه نیز تقسیط شود حق حبس زوجه تا پایان پرداخت کل مهریه باقی است.
تذکر:
عده ای از قضات معتقدند که اگر مهریه عندالاستطاعه باشد حق حبس زوجه زائل میگردد.
تذکر:
اگز زوجه باکره باشد؛ تمکین عام از شوهر مثل شروع زندگی مشترک با او از موجبات اسقاط حق حبس است