داوری تجاری بین المللی
داوری تجاری بین المللی : با توجه به پیشرفت روز افزون بشر در زمینه های مختلف باعث شده تا کشور های مختلف نیز با یکدیگر به داد و ستد بپردازند. افزایش ارتباطات و معاملات تجاری ما بین اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی از کشور های مختلف باعث تحولاتی زیاد و عمیق در نظام حقوق تجارت بین‌المللی شده است. مطابق گفته آقای دکتر “مسعود رحمانیان”، حقوقدان و مدرس دانشگاه تهران مساله داوری تجاری بین‌المللی را اینگونه بیان می دارد: “در پی توسعه روابط تجاری، بروز اختلافات ناشی از این معاملات تجاری هم گسترش یافته است. یکی از مسائلی که همواره مورد توجه متعاملین یک رابطه تجاری بین‌المللی می‌باشد، این است که اختلافات راجع به آن رابطة حقوقی به چه کیفیتی و با چه راه کارهایی باید حل و فصل شود. بدیهی است اگر این اختلافات با شیوه‌های مناسب و سریع رسیدگی نشود، پیامدهای زیان بار فراوانی از جمله: اتلاف وقت، توقف سرمایه در گردش و ورود خسارت برای طرفین می‌شود ازی نرو داوری تجاری بین المللی یکی از روش های مناسب برای حل این دسته از اختلافات می باشد”.
اقسام داوری تجاری بین المللی
در این بخش به توضیح دو نوع داوری که مورد بررسی قرار می‌گیرد می پردازیم:
1 – داوری خاص: طی این نوع از داوری هیچ سازمان یا نهادی برای انجام داوری تحت اداره و نظارت آن استفاده نمی‌شود و طرفین اختلاف با تشکیل یک داوری مخصوص به خود، قواعد رسیدگی آنرا تعیین و تعریف می‌کنند و پس از رسیدگی به موضوع اختلاف با صدور رأی داوری، داوری منحل خواهد شد. به طور مثال: موضوع داوری بین ایران و آمریکا (دیوان داوری دعاوی ایران و ایالات متحده آمریکا) از جمله داوری‌های موردی مثال می‌باشد.
2 – داوری نهادی: این نوع داوری که در آن از سازمان و تشکل ویژه‌ای برای انجام داوری بهره گرفته می‌شود داوری نهادی گفته می شود بدان معنی که تحت نظارت سازمان یا مؤسسه خاصی انجام می شود. در میان این دو، داوری نهادی به دلیل داشتن سازمان مشخص و همچنین داشتن قوانین و مقررات از داوری خاص بهتر بوده و جهت داوری تجاری بین المللی مناسبتر خواهد بود.
سازمان‌های مهم جهت داوری تجاری بین المللی
با توجه به عصر امروزی، نهاد داوری نقش عمده‌ای در توسعه داوری تجاری بین‌المللی ایفا می‌کند و بخش قابل توجهی از این داوری‌ها تحت نظارت سازمان‌های بین‌المللی می‌باشد.
در بررسی سازمان های داوری تجاری بین المللی، اغلب این نهاد‌ها در چارچوب یکی از دو سیستم حقوقی یعنی حقوق نوشته و سیستم حقوقی عرفی شکل گرفته‌اند.
در حالت فعلی سازمان‌های متعددی در سطح جهان اقدام به ارائه خدمات داوری در صورت بروز اختلافات ناشی از معاملات تجاری بین‌المللی انجام می‌دهند. از جمله آنها می‌توان به موسسات زیر اشاره نمود:
- مؤسسه بزرگ داوری تحت عنوان «انجمن آمریکایی داوری» که در سال 1926 تأسیس شد
- مؤسسه مرکز بین‌المللی حل و فصل اختلافات سرمایه گذاری (ایکسید) که در سال 1965 تاسیس شد
- مؤسسه داوری اتاق بازرگانی استکهلم
- موسسه داوری دیوان بین‌المللی لندن از سال 1991 رسماً آغاز به کار کرده است.
نکته قابل توجه آن است که بعضی از سازمان های داوری جنبه تخصصی داشته و در رشته و زمینة خاصی فعالیت دارند.
نتیجه‌گیری بحث در مورد داوری تجاری بین المللی
تاجرها چه از افراد حقیقی یا حقوقی که در عرصه تجارت جهانی فعالیت می کنند، به طور معمول خارج از خواسته خود با طرف‌های تجاری خود دچار اختلافات تجاری بین‌المللی می‌شوند در این راستا مقام حل اختلاف و درگیرهای تجاری، علاوه بر حفظ ارتباطات تجاری و اصل سرعت در نظام تجاری، کم کردن هزینه‌ها و از هدر رفتن فرصت‌ها چاره ای جز مراجعه به نهاد‌ها و مؤسسات داوری نخواهند داشت.
طرفین معامله های تجاری بین‌المللی بایستی ضمن آشنایی کامل با جایگاه و نقش مؤثر داوری از نظر نحوه عملکرد و شرایط لازم جهت تنظیم موافقت نامه داوری آثار تنظیم موافقت نامه داوری و شرایط و جزئیات مقرر در آن و همچنین از مفاد مقرراتی که به نحوی بر داوری حاکم می‌باشد، مطلع و شناخت کافی را داشته باشند.
بر همین منوال مراجعه به سازمان های داوری تجاری بین المللی و آشنایی با مقررات و نظامات داوری حاکم بر این نهاد های داوری روز به روز گسترش یافته و نیاز به شناختی دقیق از مقررات رایج و مفهوم قرارداد داوری و قانون حاکم بر قراردادهای داوری می باشد.
