حکم  رشد

هر فردی که در جامعه زندگی می کند دارای حق و حقوقی می باشد اما امکان دارد توانایی اجرای حق را نداشته باشند به همین دلیل این دسته از افراد به حمایت قانون نیاز دارند.
یکی از اسنادی که مشخص کننده بلوغ عقلی هر فرد می باشد، حکم رشد است که عموما پس از انجام تحقیقات و جلب نظر کارشناس تخصصی صادر می شود. در حالت کلی قانون سن خاصی را برای تشخیص اهلیت اشخاص مشخص نکرده است اما این سن برای دختران نه سال قمری و برای پسر پانزده سال قمری در نظر گرفته شده است. به عبارت دیگر، دختری که به سن ۹ سالگی و پسری که به سن ۱۵ سالگی رسیده باشد بالغ خواهد بود و از دیدگاه قانون نیز فردی که به سن بلوغ رسیده باشد دارای اهلیت است و نیازی به وجود دو شرط دیگر یعنی عقل و رشد نمی باشد.
بر همین اساس مطابق تبصره ۲ ماده ۱۲۱۰ قانون مدنی فردی که به سن بلوغ رسیده است برای تصرف خود در امور مالی بایستی حکم رشد خود را اثبات کند و به عبارت دیگر برای تصرف در امور غیرمالی نیز نیاز به اثبات حکم رشد خواهد داشت. در این نوشتار موسسه حقوقی اعتماد و اندیشه شرایط لازم جهت صدور حکم رشد را بررسی می نماید.

 

شرایط صدور حکم رشد

قبل از تعیین شرایط صدور حکم رشد لازم است تا اصطلاح حجر را بدانیم. حجر به معنای منع شخص از تصرف در اموال و حقوق مالی خود و انجام دادن اعمال حقوقی مانند عقد اعم از نکاح، بیع و … می باشد. افردی که به سن قانونی نرسیده اند و یا عاقل و بالغ نشده باشند و همچنین به سن رشد نرسیده اند محجور نامیده می شوند و نمی توانند حقوق خود را با اراده مستقیم خود به انجام برسانند بلکه نیازمند به ولی یا قیم هستند.

• مطابق ماده 1210 هیچ فردی را نمی توان بعد از رسیدن به سن بلوغ به عنوان جنون یا عدم رشد محجور نمود مگر اینکه عدم رشد یا جنون او ثابت شده باشد.

جهت احراز و اثبات سن رشد نیاز به صدور حکم رشد از دادگاه خانواده می باشد. بر همین اساس ابتدا فرد بایستی دادخواست صدور حکم رشد را به دادگاه تقدیم و سپس با دریافت ارائه نامه از مرجع قضایی به پزشکی قانونی مراجعه کند.
نکته: در خصوص تعیین سن، شخص می تواند از مراجع زیربط غیرقضایی نیز ارائه نامه را دریافت کند و به پزشکی قانونی تحویل دهد. این کار جزو وظایف پزشکی قانونی است که در این زمینه معاینات لازم جهت صدور حکم رشد را انجام دهد.

 

مراحل اثبات حکم رشد دختر در پزشکی قانونی

در پزشکی قانونی رشد جسمی افراد در بخش معاینات بالینی و رشد عقلانی آنان در بخش معاینات روان پزشکی مورد بررسی قرار می گیرد و در نهایت راجع به دریافت یا عدم دریافت حکم رشد، مراجع قضایی تصمیم گیری می کنند. برای انجام این پروسه، حدودا بین دو تا سه ماه زمان  خواهد برد.

 

 

 

 

 

نکات قابل توجه در مورد حکم رشد

جهت صدور حکم رشد ابتدا بایستی نکاتی را مورد توجه قرار داد که از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سن رشد:
  مطابق قوانین سن خاصی برای تعیین سن رشد وجود ندارد اما با توجه به روند پیشرفت علم انسان، سن رشد ۱۸ سال در نظر گرفته می‌شود و افراد بالغ زیر ۱۸ سال برای تصرف در امور مالی خود بایستی دادخواست حکم رشد را ارائه دهند.
• دادگاه صالح:
  جهت درخواست حکم رشد بایستی ابتدا دادخواست را تنظیم و سپس به دادگاه خانواده محل اقامت تقدیم شود. قابل توجه است، در شهرهایی که دفاتر خدمات قضایی وجود دارد باید از این طریق اقدام شود.
• درخواست صدور حکم رشد دختر و پسر:
  نوع دادخواست گواهی حکم رشد دختر یا پسر باهم فرقی ندارد،اما به دلیل آنکه حکم رشد دختر کمتر از ۹ سال و پسر کمتر از ۱۵ سال صادر نخواهد شد بر همین اساس، فقط نسبت به سن بلوغ در آنها تفاوت وجود دارد.

به این ترتیب، اگر شخصی برای تصرف در امور مالی خود نیاز به اثبات رشد خویش داشته باشد بایستی به دادگاه خانواده مراجعه و درخواست صدور حکم رشد را نماید. ادعای مزبور بعد از انجام تحقیقات و جلب نظر کارشناس تخصصی، در صورت اثبات به صدور حکم شد می انجامد.